Το 4ο Δημοτικό Σχολείο Καισαριανής ιδρύθηκε το 1932-1934. Ήταν το μοναδικό που λειτουργούσε έξω από το σχολικό συγκρότημα του Βενιζέλου (1ο και 2ο Δημοτικό Σχολείο).
Εξυπηρετούσε τα παιδία της κάτω Καισαριανής, κυρίως της περιοχής του Αγίου Νικολάου. Αυτό, εξάλλου, φαίνεται και από την σημερινή του θέση, που εξακολουθεί να δέχεται τα παιδιά της ίδιας περιοχής. Το παλαιό σχολείο λειτουργούσε κατ’ ανάγκη ως εκπαιδευτήριο. Παρά ταύτα το 4ο Δημοτικό–ΕΚΛΑΙΡ έδωσε τα πρώτα φώτα σε αρκετά καισαριανιωτάκια, που είναι περήφανα που φοίτησαν στο Σχολείο αυτό.
Στεγαζόταν τότε στον επάνω όροφο ενός διώροφου κτιρίου στη συμβολή των οδών Σμύρνης και Χρυσοστόμου Σμύρνης. Στο ισόγειο του κτιρίου λειτουργούσε το πρώτο σινεμά Καισαριανής˙ το «ΕΚΛΑΙΡ». Το όνομά του δεν ήταν καθόλου τυχαίο˙ σημαίνει αστραπή, λάμψη. Το «ΕΚΛΑΙΡ» μετονομάστηκε σε «ΝΑΝΑ», από το όνομα της κόρης του μετέπειτα ιδιοκτήτη. Τις απογευματινές ώρες της ταυτόχρονης λειτουργίας του σχολείου και του κινηματογράφου μπερδεύονταν οι ήχοι του σινεμά με την φωνή του δασκάλου. Ο προσανατολισμός των μαθητών στις σειρήνες του σινεμά είχε ως αποτέλεσμα τις τιμωρίες από τους αυστηρούς δασκάλους…
Η πορεία των δυο συνοίκων, Σχολείου και σινεμά έμοιαζε, καθώς όταν έκλεισε το σινεμά (1975) και το Σχολείο έπρεπε να αλλάξει κτίριο για να στεγαστεί. Διατηρήθηκε στον χώρο μέχρι που μετατράπηκε σε Πνευματικό κέντρο του Δήμου Καισαριανής. Τελικά μεταφέρθηκε και συστεγάστηκε με το 9ο Δημοτικό Σχολείο Αθηνών στην οδό Ευφρονίου το 1989. Λειτουργούσαν με πρωινή/απογευματινή βάρδια εναλλάξ (Δευτέρα, Τρίτη, Τετάρτη πρωί-Πέμπτη, Παρασκευή απόγευμα και αντίστροφα). Ήταν 12/θέσια με 14 τμήματα και 250-280 μαθητές το καθένα.
Το 2001 μεταφέρθηκε στο νεόκτιστό κτίριο στη συμβολή των οδών Χίου και Μανωλίδη. Από τότε λειτουργεί ως 9/θέσιο με 6 ή 7 (ανά 6/ετία) τμήματα και 120-150 μαθητές.
Το 2007 το προπολεμικό κτίριο (ΕΚΛΑΙΡ) κατεδαφίστηκε και χτίστηκε πολυκατοικία. Μαζί με την κατεδάφιση «έσβησε» και η Ιστορία.
Ευχαριστούμε θερμά για τις πολύτιμες πληροφορίες και τις φωτογραφίες τους κ.κ. Τζόκα Σπύρο (Δήμαρχο Καισαριανής/πανεπιστημιακό), Κατσαρέλη Νικόδημο (Αντιδήμαρχο/ιατρό) και Σάμιο Νικόλαο (συγγραφέα/εκδότη).
